Yasin Öztürk önerdi, AK Parti ve MHP reddetti

İYİ Parti Denizli Milletvekili Yasin Öztürk'ün elektrikte kayıp ve kaçak bedellerinin araştırılması için verdiği Meclis Araştırması Önerisini İYİ Parti Grup önerisi olarak TBMM Genel Kurulu'na taşıdı. Yapılan oylamada araştırmanın açılması AK Parti ve MHP'nin oylarıyla reddedildi.

İYİ Parti Grubu adına Meclis kürsüsüne gelen Yasin Öztürk; hükümetin yaptığı beceriksiz özelleştirme sonucunda vatandaşın kayıp kaçak bedelini elektrik faturasında bir yük olarak taşıdığını belirtti . 

Öztürk: 'Kayıp kaçak bölgesel olacaktı , fiyatlandırma bölgesel olacaktı ama ihaleyi alan dağıtım şirketleri kar etsin diye bu bir türlü uygulamaya geçilmiyor. Tüketimde kural nedir? Aldığınız ürün veya hizmet neyse onun bedelini ödersiniz. Siz marketten bir ürün alırken, size kasadaki diğer müşterinin aldığı ürünün parasını ödetebilirler mi? Ya da mağazada bir ürünü çalan bir kişinin çaldığı ürünün bedelini sizden tahsil edebilirler mi? Size yansıtabilirler mi? Mümkün değil' dedi . 


Sözlerine , 2018 yılında sadece Dicle Bölgesinde tahsil edilemeyen yaklaşık 3.6 milyar Liralık bedelin, en düşük kayıp oranı olan Denizli’deki vatandaştan da, Konya’daki vatandaştan da, Sivas’taki vatandaştan da tahsil edilmiştir diyerek devam eden Yasin Öztürk , 'İktidar, 2013 yılında çıkardığı 6446 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile kayıp ve kaçakların 31.12.2015 tarihinden sonra geçerli olmak üzere bölgesel bazda faturalara yansıtılacağını hükme bağlasa da, yani fiyat eşitleme mekanizmasında ulusal elektrik tarifesinden bölgesel elektrik tarifesine geçileceğini söylese de, elektrik dağıtım firmalarının kayıp-kaçakları önleyememesi ve alacaklarını tahsil edememesi nedeniyle bu süre yine kanuni bir değişiklikle 31.12.2020 tarihine uzatıldı. Geçtiğimiz gün Sanayi Alt Komisyonunda görüştüğümüz, önümüzdeki günlerde Genel Kurula gelecek bir kanun teklifi ile de bu süre 2025 tarihine kadar uzatılacaktır. Hatta bu süre sadece 5 yıl ile de sınırlı kalmayacak, Sayın Cumhurbaşkanı dilerse bu süreyi 5 yıl daha uzatabilecektir. Dememiz o ki ey vatandaş, havada bulut, sen elektrik faturasında indirimi unut! ifadeleriyle sözlerini tamamladı.


TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA


Kayıp-Kaçak Elektrik Kullanımı ve Bu Yönlü Kullanım Nedeniyle Oluşan Zararın Maddi Boyutunun Araştırılması ve Alacağın Tahsili Konusunda Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Anayasanın 98’inci ve TBMM İçtüzüğünün 104 ve 105’inci Maddeleri Uyarınca Meclis Araştırması Açılmasını Saygılarımızla Arz ve Teklif Ederiz. 13/10/2020

                                    
                                             
YASİN ÖZTÜRK
DENİZLİ MİLLETVEKİLİ


GEREKÇE

Vatandaşlarımızın aylık harcama kalemleri arasında barınma, ısınma ve enerji harcamaları, gıda harcamalarından sonra gelen zorunlu giderler arasında yerini almaktadır. Dövize endeksli olarak artış gösteren, buna rağmen enflasyon hesaplama sepetinde yer almayan bu giderler, asgari ücretle çalışan bir işçinin maaşının yarısından fazlasına denk gelmektedir.

Her tüketici, aldığı hizmetin karşılığını ödemekle yükümlü olsa da, elektrik faturalarına yansıyan enerji harici bedelleri de ödemek zorunda kalmaktadır. Enerji harici bedeller arasında kayıp kaçak bedeli faturayı en çok yükselten bedel olmayı sürdürmektedir. Başka bir ilginç durum ise, kayıp kaçak bedelinin, elektriğin ulaştırılmasına dair dağıtım, iletim benzeri hizmetlerin bedellerinden de daha fazla olmasıdır.

EPDK tarafından hazırlanan 2019 Yılı Piyasa Gelişim Raporunda yer alan bilgilere göre, 2019 yılı sonu itibariyle dağıtım sistemini kullanan tüketici sayısı 44,96 milyon olmuştur. En yüksek tüketici sayısına sahip bölgeler 5.13 milyon ile Boğaziçi, 4.28 milyon ile Başkent dağıtım bölgeleri olmuştur.

2019 yılı sonu itibariyle dağıtım şirketlerinin bölgelerindeki toplam faturalanan tüketim miktarı 175,90 TWh olarak gerçekleşmiştir. En yüksek tüketim miktarına sahip bölgeler 24,78 TWh ile Boğaziçi, 15,49 TWh ile Toroslar dağıtım bölgeleri olmuştur.

En yüksek kayıp oranları %51,32 ile Dicle, %47,56 ile Vangölü ve %21,64 ile Aras bölgelerinde gerçekleşirken, en düşük kayıp oranları %4,49 ile Trakya, %4,75 ile Çamlıbel, %4,82 ile Uludağ, dağıtım bölgelerinde gerçekleşmiştir.

EPDK verilerine göre, 2019 yılı için Dicle bölgesinde kayıp oranı yüzde 51.32 olarak açıklanırken, Enerji Bakanlığına yöneltilen bir soru önergesine Bakanlık, aynı yıl ve aynı bölge için kayıp oranı yüzde 58.37’dir cevabını vermiştir. 

Yine elektrikte kayıp kaçak oranının yaşandığı aynı bölgeye ilişkin olarak, Dicle Elektrik Dağıtım A.Ş 2018 Faaliyet Raporu’nda yer alan bilgiler şu şekildedir: 
“Dicle Elektrik A.Ş. 6 ilde 22,163,258,576 kWh elektrik dağıtmıştır. %54,64 kayıp kaçak oranına göre yaklaşık 12,176,494,261 kWh elektrik tüketiminin tahsilatı yapılamamıştır. Piyasa takas fiyatına değerine göre tahsil edilemeyen bedel yaklaşık 3.6 Milyar TL tutarındadır.”

Kayıp kaçak oranı, üretilen elektriğin iki farklı biçimde kaybını tanımlamaktadır: Teknik kayıp ve teknik olmayan kayıplar. 

Teknik kayıp elektriğin üretildiği noktadan dağıtım şebekelerine iletilmesi sırasında yüksek gerilim hatlarında yaşanan kayıptır. Türkiye'de iletimde yaşanan kayıp oranı uluslararası seviyelere yakındır.

Teknik olmayan kayıp ise, dağıtım bölgesinde tüketiciler tarafından kaçak elektrik kullanımına ilişkin kayıptır. Kısaca, tüketilen elektriğin faturasının ödenmemesidir. Kayıp kaçak oranının bu kadar yüksek olmasının sebebi yasadışı yollarla elektrik tüketimi yapılmasıdır. 

Dağıtım şirketleri, kaçak kullanımı, yapanlara para cezası uygulayarak önlemeye çalışsa da bu yöntem etkili olmamakta, kaçak kullanım yapanlara verilen para cezalarına ek olarak yüksek kayıp kaçak oranını dengelemek adına tüm abone gruplarından her ay kayıp kaçak bedeli alınmaktadır. 

Elektrik tüketim bedelleri arasında yer alan kayıp kaçak bedeli uzun yıllardır tartışma konusudur. Önce, elektrik faturasında ayrı bir kalem olarak gösterilmiş daha sonra birim enerji bedelinin içine dahil edilerek faturadan silinmiştir. Tüm bu değişikliklere rağmen tüketici, bu bedeli ödemeyi sürdürmüştür. 

İktidar, 2013 yılında çıkardığı 6446 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile kayıp ve kaçakların 31.12.2015 tarihinden sonra geçerli olmak üzere bölgesel bazda faturalara yansıtılacağını hükme bağlasa da, elektrik dağıtım firmalarının kayıp-kaçakları önleyememesi ve alacaklarını tahsil edememesi nedeniyle bu süre yine kanuni bir değişiklikle 31.12.2020 tarihine uzatılmıştır.

Oysa TEDAŞ özelleştirilirken ve Kanun çıkarılırken hedef, kayıp- kaçak oranlarının azaltılması, tüketicinin korunmasıydı. 2013 yılında çıkan 6446 sayılı Kanunun, Elektrik Piyasasında Uygulanacak Fiyat Eşitleme Mekanizması Hakkında Tebliğ’inin “Amaç” başlıklı 1. Maddesinde de bu husus açıkça belirtilmişti: 
“Bu Tebliğin amacı tüketicilerin, dağıtım şirketleri arasındaki ve düzenlemeye tabi faaliyetleri açısından görevli perakende satış şirketleri arasındaki maliyet farklılıkları nedeniyle var olan fiyat farklılıklarından kısmen veya tamamen korunmasına ilişkin fiyat eşitleme mekanizmasının düzenlenmesidir.”

Ancak, tüketicinin korunması bahanesiyle TEDAŞ’ın parça parça özelleştirilmesi göstermiştir ki, enerji dağıtım şirketleri kaçak elektrik kullanımı ile mücadele başarısız olmuş, zararlarını tazmin için iktidara başvurmuşlardır. 

Dağıtım şirketlerinden gelen talep, bu sürenin uzatılması yerine, bölgesel zararın tüm ülke geneline sürekli yayılması üzerinedir ki, Hükümet, bu konuda vatandaşın değil, dağıtım şirketlerinin yanında olduğunu yeni bir kanun teklifi hazırlığıyla göstermiştir. Kısacası vatandaşımız, başkaları tarafından kaçak olarak kullanılan, faturası ödenmeyen elektrik bedelini süresiz olarak ödemek zorunda bırakılacaktır. Bu durum adil olmadığı gibi, suçu ve suçluyu ödüllendirmekle eş anlamlı, faturasını zamanında ödeyen vatandaşı cezalandırmaktır.
 
İktidar ve özelleştirilen dağıtım şirketleri elektrik faturaları üzerinde, yükümlülüğünü yerine getiren vatandaş üzerindeki kayıp-kaçak yükünü kaldıracak önlemleri bir an evvel almak zorundadır. Türkiye Büyük Millet Meclisi de bu konuda bir araştırma komisyonu kurarak, vatandaşımız lehine alınacak önlemler konusunda İktidara yol göstermelidir.