13.YY Anadolu Selçuklu devleti yenilmiş.Devlet bitmiş.Ama millet bitmemiş.Hacıbektaş Veli,Taptuk Emre,Yunus Emre,Somuncu Baba,Edebali vs.halka önderlik ediyorlar.Tekkeler,zaviyeler ahi esnaf dernekleri,vs halkı hayatın her yönüyle kucaklıyor önderlik ediyorlar.İnsanlara ilim bilim sanat ticaret ve tarımı öğretiyorlar.Hak ve adaleti ayakta tutuyorlar.Hükümdarlar bile bunları dikkate alıyorlar.Eğitim şahane.Medreselerde hem maddi hem manevi ilim ve bilim öğretiliyor.Bilhassa tarımda Dünyanın çok ilerisinde.
Toplum devletin bir araç olduğunu devleti yönetenlerin bu aracı kullanan bir görevli olduğunu biliyor ve yöneticilerde bunu kabul ediyor.Yorulan Selçukklu hanedanın yerine toplum yeni bir yönetici çıkarıyor Kayı boyunun yöneticileri hanedanlığa yönlendiriliyor.Onlarda bunun bir görev değişimi olduğunu biliyorlar ona göre davranıyorlar.Yoksa kişilerin arşı alaya çıkan kişiliklerinden başarı gelmiyor.
Yine aynı yy da batı.
Din adına insanlar yakılıyor,İnsanlar toprakla birlikte alınıp satılıyor.İlim yok bilim bilinmiyor.Bizansta yeşiller maviler kavgası herşeyin önünde.Selçuklular sonrada Osmanlı adım adım Bizansı yiyor ama bizansın ve halkın umurunda değil.Taht kavgaları entrika yalan dolan çalma çarpma düzeni bütün hızıyla devam ediyor.Avrupayı her önüne gelen tokatlıyor.Avrupanın bir başından giriyor öteki başından çıkıyor.Bu yetmiyor birbirleriyle sürekli kavgalılar.Dışa bağımlı sözde kırallıklar sözde imparatorluklar var ama hepsi kukla.
1453 İstanbul fethediliyor.Avrupanın doğusu yok artık.Yok oluşun sonuna geldiklerini anlıyorlar.
Sorular başlıyor.Venedik gibi Floransa gibi şehirlerde sorulara cevap aranıyor.Yavaş yavaş cevaplar bulunuyor.Martin Luter gibi kalven gibi,de vinci adamlar soruların cevabını veriyorlar.Yobaz bağnaz katil kilisenin dalı kolu kesiliyor.İlim ve bilim öne çıkıyor.İlim ve bilim tekniği getiriyor Matbaayı buluyorlar.Okuyorlar,öğreniyorlar düşünüyorlar doğruyu buluyorlar ve doğruyu uyguluyorlar.Bu arada Osmanlı hergün içlerinde talan ediyor.Kendilerine fırsat vermek istemiyor.Ama ilmin ve bilimin ışığında yılmıyorlar direniyorlar.
Şehir devletler birleşiyorlar büyüyorlar çalışıyorlar gelişiyorlar büyüyorlar.
16.yy osmanlı eğitimi Araplara teslim etmiş Medreselerden pozitif ilimler kalkmış. Din olarak hurafeler okutulmaya başlanmış.Osmanlı ilimden bilhassa bilimden ve bunların günlük hayatta uygulamasından korkmaya başlamış.Matbaayı yüz yıllarca kabul etmemiş.Düşünmek yasaklanmaya başlamış.Tarikart değişimi ile ilerleyeceğimiz düşünülmeye başlanmış.Siyasi entrikalr saray oyunları hızlanmış.Menfaatperestlik rüşvet hızını almış.
Avrupa milletleşmiş güçlenmiş.Doğu sözde ümmetleşmiş.Herşeyi Allaha havale etmiş.Yanlışların getirdiği iliimsizliğin bilimsizliğin teknikden bi haber olmanın sonunda felaketler sonunda her şeyini kaybetmiş.Dün efendisi olduklarına avuç açmış eski avrupa gibi biat etmiş.
İlme bilime çalışmaya hakka adalete insana önem veren kazanmış bunları unutanlar kaybetmiş.
Diyoruzki Avrupa insan haklarına uy benim hakkımı ver.Haydi başka kapıya.Sen geçmişte verdinmiki istiyorsun.Elin kıralının binbir zahmetle yenip esir aldığı kıralı bir mektupla bıraktırdın.Şimdi o güçlendi bir mektupla senin elinden istediğini alabiliyor.
Bu tersine dönsün istiyorsan ondan daha çok ilime bilime eğitime tekniğe hakka adalete önem vereceksin.Ondan daha çok çalışacaksın.Sabır edeceksin,bedel ödeyeceksin.Bu öyle ona buna tabi olmakla kuvvetli dua okumakla şeyhle cinciyle minciyle olmuyor.Alın teriyle kan teriyle can teriyle oluyor.
Dilerim çok büyük bedeller ödemeyiz.