Hamursuz Dede Yatırı, Muğla Ovası’nın ortasında, Muğla şehir merkezi bitişiğinde, şehirden üç yüz metre kadar yükseklikte olan Hamursuz Dağı üzerindedir. Yatıra ulaşmak için yol yoktur. Sık orman içerisinde, zirve hedef alınarak, kayalardan atlamak suretiyle ancak çıkılabilmektedir.
Hamursuz Dede, 14 veya 15. yüzyıllarda Muğla’da yaşamış Mustafa veya Mehmet Said adında bir Mevlevî dervişidir. Ömrünü Mevlevîhanenin mutfağında ekmek pişirmekle geçirmiştir. Ekmek hamuruna maya katmadan yoğurduğu için lakabı “Hamursuz” olarak kalmıştır.
Muğla beylerinden Süleyman Şah’ın hizmetinde bulunmuş saf, temiz ve dalgın biri olduğu söylenmektedir. Hamursuz Dede inançlı ve tasavvuf ehli bir Müslüman olarak yaşamış ve ölmüştür. Vasiyeti üzere de Hamursuz Dağı zirvesine gömülmüştür. Ölümünden sonra, onunla ilgili olarak anlatılan menkıbelerle, günümüze kadar adı yaşatılmıştır. Muğla halkı Muğla’da meydana gelen depremlerde ölüm olmamasını Hamursuz Dede’nin kerametine bağlamaktadır.
Rivayet odur ki, Kanunî Sultan Süleyman Rodos Seferi’ne giderken ordusunu Muğla’da dinlendirmiş ve Hamursuz Dede ile de görüşmüştür. Hamursuz Dede, bir kazan yemek yapmış, yemeği eliyle karıştırmış, bir kazan yemekle de Kanunî Sultan Süleyman’ın ordusunu doyurmuş.
Yakın zamana kadar Muğla çevresinden gelenler Hamursuz Dede’yi ziyaret eder, Hıdırellez kutlamaları yapılır, ziyaretçisi pek kalabalık olurmuş. Ziyaretçiler dua eder, adak kurbanı keser, mum yakar, etrafındaki ağaçlara bez parçaları bağlar, genç kızlar hayırlı kısmet diler, yeni evliler çocuk diler, hastalar şifa istermiş.
Tıpkı Babadağ ilçesinin koruyucusu Baba Dağ’ın zirvesindeki Eren Baba, Çal ilçesinin koruyucusu Çökelez Dağı’nın zirvesindeki Ellez Dede, Beyağaç ilçesinin koruyucusu Çiçekbaba (Sandıraz) Dağı’nın zirvesindeki Çiçek Baba gibi şehir merkezinin yaslandığı Hamursuz Dağı zirvesindeki Hamursuz Dede de Muğla şehir merkezinin manevi bekçisi ve koruyucusu olmuş.
Ama günümüzde ziyaretçisi azalmıştır. Ara sıra sevenleri, bazen meraklıları, genellikle de benim gibi araştırmacılar ziyaret etmektedir. Bundan dolayı Hamursuz Dede bütün kerametlerini yaban hayvanlarına göstermekte olmalı ki, günümüzde daha çok kaplumbağa ve yılanların ziyaret ettiği görülmektedir.
Her geleni Hızır, her geceyi Kadir bilerek yaptığımız ibadetlerin Hak katında kabul edilmesi dileklerimle…